نگاهی به کشور کویت

ويژگيهاي مهم اقتصادي، اجتماعي و سياسي كويت
اميرنشين كويت با مساحت 818/17 كيلومترمربع و جمعيت حدوداً دو ميليون نفر در شمال شبه جزيره عربستان و شمال غربي خليج فارس بين 8 و 30 درجه عرض جغرافيايي و 46و48 درجه طول شرقي قرار گرفته و از شمال به عراق ، از جنوب به عربستان سعودي و از شرق به خليج فارس محدود مي باشد .كويت سرزميني است مسطح و بياباني كه سطح آن پوشيده از ماسه است و عوارض طبيعي چون كوهها و رودها در آن وجود ندارد . از آنجا كه فعاليتهاي سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي و غيره پيرامون شهر ( كويت ) مي چرخد ، از نظر مساحت و جمعيت ميتوان مفهوم دولت - شهر را بر كويت اطلاق كرد .
اين كشور در كرانه هاي خليج فارس داراي جزاير متعددي است كه مهمترين و بزرگترين آنها عبارتند از : بوبيان ، فيلكه ، وريه ، مسكان ، عوهه ، ام النمل ، قاروره ، ام المرادم و كبر. كويت به لحاظ وضعيت جغرافيايي همواره مركز مهمي براي كشتيراني و فعاليتهاي دريايي بوده است.

بنادر مهم كويت عبارتند از
الف ) بندر الاحمدي : بندر الاحمدي بزرگترين بندر نفتي كويت است كه داراي چهار لنگرگاه است . اسكله شمالي بندر الاحمدي مي تواند هم براي صادرات نفت خام و هم محصولات پالايش شده مورد استفاده قرار گيرد .
ب ) بندر شعيبه : دومين بندر بزرگ كويت ، شعيبه است . داراي لنگرگاههاي ويژه كالاهاي تجاري ، كانتينر و لنگرگاه مخصوص محصولات نفتي است كه توسط شركت ملي نفت كويت اداره مي گردد .
ج) بندر شويخ : اين بندر قديمي ترين بندر تجاري كويت است كه مي تواند كشتي هاي مختلف با آبخور 5/7 متر را در هر زمان و با آبخور 5/9 متر را فقط در وضعيت حداكثر مد آب بپذيرد .
د) بندر الزور : بندر الزور ( ميناء المسعود ) چهارمين بندر نفتي كويت است كه صادرات نفت منطقه بيطرف يا مقسومه را انجام مي دهد .
ح ) بندر دوحه : بندري كوچك است كه در سال 1981 براي قايقها و لنجهاي باري ساحلي كه بين كشورهاي منطقه خليج فارس كالاهاي سبك جابجا مي نمودند ، ساخته شد . عمق آب در آن به 3/4 متر مي رسد .
ج ) بندر عبدالله : بندر عبدالله در سال 1954 جهت صادرات محصولات نفتي پالايش��اه ميناء عبدالله بنا شد كه داراي دو اسكله در عمق دو مايلي ساحل است .

جمعيت
طبق آخرين سرشماري بعمل آمده در جولاي 2001 جمعيت كويت در مجموع 2،254،954 نفر بوده است . از اين شمار 770180 نفر يعني39 درصد كويتي و 1220935 نفر معادل 63 درصد غير كويتي و افراد فاقد تابعيت ( بدون ) مي باشند . در مورد مناطق مسكوني ، در حقيقت 5 منطقه بيشتر در كويت وجود ندارد و بهمين دليل در تقسيمات كشوري نيز پنج منطقه بنامهاي العاصمه ( پايتخت ) ، حولي ، الاحمدي ، الجهراء و الفروانيه بنام 5 استان نامگذاري شده است . بيشترين جمعيت مربوط به استان حولي و كمترين جمعيت در استان الجهراء مقيم مي باشند . جمعيت غيركويتي ها مقيم اين كشور نيز بيشتر در استان ( حولي ) ساكن مي باشند .
مردم كويت از نژادسفيد و از تيره آريايي و سامي بوده و در ميان آنها ساير نژادهاي عرب مانند عدناني ها (نخستين گروه مهاجر از نجد به اين سرزمين در جمع قبيلة عنره بوده اند ) و قحطاني ها نيز يافت مي شود .

خط و زبان
خط وزبان رسمي در كويت عربي است . علاوه بر اين زبان انگليسي به دليل سابقة حضور انگليسي ها در اين كشور و همچنين حضور آمريكا در حال حاضر به عنوان زبان دوم از اهميت ويژه ا ي برخوردار مي باشد

دين رسمي
در سرزمين كويت اسلام دين رايج و رسمي بوده و تقريباً همة مردم اين كشور مسلمانند و به استثناي 30 درصد جمعيت شيعه، بقيه پيرو مذهب تسنن مي باشند كه اكثراً مالكي ميباشند . علاوه بر اين حدود 4 درصد مسيحي ، از پيروان ساير اديان نيز شمار اندكي در كويت زندگي ميكنند .
در نص ماده دوم قانون اساسي كويت آمده است : دين رسمي كشور اسلام است ، و شريعت اسلامي منبع اصلي براي قانونگذاري است . بطور كلي حكومت كويت سعي در اجراي احكام اسلامي دارد و شئونات اسلامي در كويت بيش از ديگر كشورهاي منطقه رعايت ميشود و علاوه بر فعاليتهاي دولتي ، مراكز اسلامي مردمي نيز در اين كشور فعال مي باشند.

رسانه هاي عمومي
1-(الرأي العام) : اين روزنامه به زبان عربي و در 16 صفحه چاپ مي شود . الرأي العام تا حدود زيادي منعكس كننده نظرات دولت كويت است و در افكار عمومي نسبتاً تأثير دارد .
2- (السياسه) : تيراژ آن 70000 هزار نسخه و داراي دفاتر نمايندگي دائمي در امان ( اردن ) ، رياض و قاهره است و نسخه هاي آن به اغلب كشورهاي عربي ارسال مي گردد .
3- (الانباء ) : اين روزنامه با تيراژي در حدود 65 هزار نسخه در روز به زبان عربي چاپ و منتشر مي شود و تا حدودي منعكس كننده نظرات مقامات رسمي كويت بوده و نفوذ دولت در آن زياد است و نسبتاً در افكار عمومي تأثير دارد .
4- (الوطن) روزنامه الوطن با تيراژ 65 تا 75 هزار نسخه به زبان عربي منتشر مي شود. اين نشريه نسبت به ديگر روزنامه ها از استقلال نسبي برخوردار است و نزد افكار عمومي بويژه دانشجويان و روشنفكران مورد توجه است .
5- (القبس ) : اين روزنامه با تيراژي حدود 70000 نسخه از سوي مؤسسه مطبوعاتي القبس به زبان عربي منتشر مي شود . علاوه براغلب كشورهاي عربي در برخي كشورهاي اروپايي نيز توزيع مي گردد . از روزنامه هاي خبرساز كويت بوده و بخاطر تماس با مديران ادارات و ارگانهاي دولتي اخبار محلي را منتشر مي كند و از نفوذ خوبي در افكار عمومي برخوردار است.
راديوكويت از سال 1951 فعاليت خود را آغاز نمود و قبل از اشغال اين كشور از سوي رژيم عراق ، با چهار فرستنده برنامه هاي خود را به زبانهاي عربي ، انگليسي ، فرانسه و فارسي پخش مي كرد .
در كويت فرستنده راديويي با تلويزيون خصوصي وجود ندارد و اين رسانه گروهي در كنترل كامل دولت است . تلويزيون كويت در حال حاضر با 4 كانال فعاليت مي كند . يك كانال به زبان عربي ، كانال دوم به زبان انگليسي و كانال سوم و چهارم مختص پخش گزارشهاي ورزشي و فيلمهاي سينمايي است

اوضاع اقتصادي
جنگ دوم خليج فارس و اشغال كويت در سال 1990 ضربه مهلكي را بر اقتصاد كويت وارد ساخت و بيش از 100 ميليارد دلار از ذخاير خارجي و سرمايه گذاريهاي اين كشور را برباد داد. مجموع خسارات وارده به كويت در نتيجه اشغال آن از سوي عراق بيش از 44/109 ميليارد دلار برآورد شده است . پس از جنگ خليج فارس نيز ساختار اقتصاد كويت تغييري نيافت . توليد ناخالص داخلي كشور پس از يك افول ناشي از اشغال تا سال 1993 روبه افزايش نهاد .
كويت اقتصادي كوچك و محدود،ولي باز دارد كه به شدت به صدور نفت خام وابسته است. فروش نفت خام 90 درصد توليد ناخالص داخلي و 75 درصد بودجه دولت را شامل مي شود. بحران جهاني نفت در اواخر سال 1998 و اوايل سال 1999 موجب شد تا بودجه اين كشور از 5/5 ميليارد دلار به 3 ميليارد دلاركاهش يابد وهمين امر مشكلات گسترده اي را براي اقتصاد كويت فراهم آورد.
البته حجم زياد ي از مشكلات اقتصادي كويت در 10 سال گذشته مربوط به اثار تخريبي حمله عراق به تاسيسات نفتي اين كشور در سال 1990 است. تامين بودجه بازسازي شهرها و واحدهاي اقتصادي از يكسو و هزينه اعزام نيروهاي نظامي آمريكا براي دفاع از كويت در مقابل تهديدات جاه طلبانه عراق موجب شده است كه دولت كويت در سال هاي اخير به فكر جذب سرمايه هاي خارجي در كشور باشد.
كويت با توجه به جمعيت كم و توليد ناخالص ملي نسبتاً بالا،از درآمد سرانه خوبي برخوردار است. متوسط درآمد سرانه مردم كويت كه در سال 1999 حدود 12 هزار و 500 دلار بود، در سال 2000 به حدود 14 هزار دلار رسيد. در اين كشور كمتر كسي زير خط فقر زندگي مي كند و اغلب خانواده ها از زندگي نسبتاً مرفهي برخوردارند. تمايل به تجملات و تشريفات كه به صورت يك خرده فرهنگ در خانواده هاي كويتي نمود يافته است، برگرفته از همين رفاه نسبي اجتماعي است.
نرخ تورم اقتصادي در كويت كمتر از 2 درصد برآورد مي شود كه نرخ معقولي است ( اين نرخ در سال 1997 حدود 7/8% درصد بود) . كويت يك ميليون نفر نيروي كار دارد كه اغلب آنها مهاجران كشورهاي اطراف هستند.50 درصداز نيروي كار كويت در بخشهاي دولتي و خدمات اجتماعي،40 درصد در بخش خدمات و 10 درصد در بخش صنعت و كشاورزي شاغلند.
كويت خريدار خوبي براي مواد غذايي، مصالح ساختماني، سبزيجات و پوشاك كشورهاي اطراف است. واحد رسمي پول كويت دينار است كه خود به يكهزار فلس تقسيم ميشود. هر دلار امريكا در حال حاضر حدوداً با 30610/0 دينار كويت برابري مي كند (نرخ برابري 12 مي 2001 ميلادي ). شهر كويت به لحاظ هزينه هاي بالاي زندگي در آن، يكي از 20 شهر گران جهان است
پس از سال 1991 مشكلات اقتصادي پيشين كويت با پيامدهاي زيانبار و سنگين جنگ دوم خليج فارس گره خورد و نياز مبرم به تحول در ساختار اقتصادي اين كشور گرديد . دولت كويت براي پيمودن اين راه و حل مشكلات بنيادي اقتصادي خود از مشورتهاي بانك جهاني و صندوق بين المللي پول كمك گرفت . درسال 1993 هيئتهاي كارشناسي اين دو سازمان از كويت بازديد كردند و اجراي يك برنامة اصلاحات اقتصادي را توصيه نمودند كه محورهاي عمده آن عبارت است از :
1- خصوصي سازي
2- حذف يارانه ها ( سوبسيد ) و خدمات رايگان ، افزايش مالياتها
كويت در كشورهاي اروپايي و آمريكايي و آسيايي به صورت مستقيم و غيرمستقيم سرمايه گذاري كرده است . عمده ترين اين سرمايه گذاريها در هفت كشور صنعتي دنيا ميباشد .
تراز پرداخت هاي تجاري كويت در سالهاي 1997 و 1998 به ترتيب1/7 ميليارد دلار و 641 ميليون دلار بود.همچنين،تراز حساب جاري اين كشور در سال هاي فوق به ترتيب به 9/7 ميليارد و9/2 ميليارد دلار رسيد. نفت خام، مواد پتروشيمي، فرآورده هاي غذايي، فلزات ساختماني و نمك، عمده محصولات صنعتي ومعدني كويت را تشكيل مي دهند.
كويت همچنين توان توليد 27 ميليارد كيلو وات ساعت انرژي الكتريكي دارد كه تماماً توسط نيروگاه هاي حرارتي تامين مي شود و به مصرف واحد هاي داخلي مي رسد.كويت كشاورزي چندان مطرحي ندارد و فعاليتهاي شيلاتي آن محدود به صيد ماهي و ميگو مي شود. حجم صادرات سالانه اين كشور به 5/13 ميليارد دلارو ميزان واردات آن به 1/8 ميليارد دلار مي رسدآمريكا، ژاپن، كره جنوبي، هند، سنگاپور ، انگليس، آلمان وايتاليا بزرگترين شركاي تجاري كويت هستند.

بخشهاي مختلف اقتصادي

- نفت
كويت با وجود وسعت كم يكي از بزرگترين كشورهاي توليدكننده نفت جهان است . عايدات نفتي مهمترين مؤلفه درآمدهاي دولت كويت بشمار مي رود . ذخاير نفتي اين كشور 70 ميليارد بشكه تخمين زده مي شود كه بيش از سه برابر ذخاير نفتي ايالات متحده آمريكا و 10 درصد از كل ذخاير نفتي جهان است .
توليد نفت كويت طي سال 1994 در سطح 2 ميليون بشكه در روز ( شامل نفت استخراج شده از منطقه بي طرف ) قرار داشت . در خرداد ماه 1373 با بازسازي و راه اندازي كامل سومين واحد تقطير پالايشگاه الاحمدي توان پالايش نفت كويت به 800 هزار بشكه در روز رسيد كه از اين مقدار حدود 120 هزار بشكه به مصرف داخلي و روزانه 700 هزار بشكه آن صادر شد .
ميزان توليد ناخالص داخلي كويت در سال 1999 به خاطر كاهش قيمت جهاني نفت به مرز 8/25 ميليارد دلار رسيده بود،در سال 2000 با روند افزايش نرخ نفت در بازار هاي بين المللي به بيش از 29 ميليارد دلار رسيد. از سوي ديگر،نرخ رشد توليد ناخالص داخلي كويت هم اكنون بين 5/2 تا 3 درصد برآورد ميشود ( اين نرخ درسال 1999حدود 1/1 درصد بود )
طي سالهاي گذشته با بهره برداري از سه حلقه چاه جديد در منطقه مرزي (الرتقه) جمع چاههاي در دست بهره برداري در اين منطقه را به 11 حلقه رساند . چاههاي منطقه (الرتقه) مورد ادعاي دولت عراق است و به موجب علامت گذاري جديد مرزي در طرف كويت واقع شده است .
اجلاس وزراي نفت كشورهاي صادركننده نفت (اوپك ) در ژانويه 2001 سقف توليد نفت كويت را درحد 2 ميليون و 21 هزار بشكه در روز تعين كرد.

-گاز
همپاي رشد صنعت نفت در كويت ، اين كشور اقداماتي را نيز براي استخراج و بهره برداري از منابع گاز طبيعي ( بوتان ، پروپان، نپتان ) آغاز كرد . منابع گاز در اطراف بندر الاحمدي و شعيبه ذخيره و سپس توسط سوپر تانكرهاي ويژه حمل گاز به كشورهاي مصرف كننده از جمله ژاپن و ساير كشورهاي غربي صادر مي گردد . توليد و استخراج گاز در كويت روند رو به رشدي را نشان مي دهد هر چند كه در آن نوساناتي نيز ديده مي شود .

- كشاورزي :
كويت با قرارگرفتن در عرض جغرافيايي 30 درجه شمالي و در حاشيه بيابانهاي خشك و سوزان شبه جزيره عربستان يك كشور با آب و هواي خشك بياباني و فاقد هرگونه آب جاري است . فقدان آبهاي سطحي مناسب براي كشت ، نامساعد بودن و هواي گرم و بياباني كويت را از لحاظ كشاورزي سرزمين بسيار فقيري ساخته است . زمينهاي قابل كشت كويت تنها مساحتي حدود 1/1% از خاك اين كشور يعني كمتر از 200 كيلومترمربع و مراتع آن نيز فصلي است . به همين دليل بخش كشاورزي و دامداري در كويت كم اهميت و ناچيز است . كشاورزي در واقع اساس و پايه معيشتي مردم كويت نيست و ساختار اقتصادي اين كشور به آن وابستگي ندارد.
هرچند كويت بخاطر نداشتن آب جاري وخاك مناسب كشاورزي يك كشور كشاورزي محسوب نمي شود ، ولي از سال 1953 كشاورزي در كويت مورد توجه قرار ��رفت . در دهه 1970 با اوج گيري درآمد نفت كويت و اختصاص مبالغ بيشتر براي يارانه بخش كشاورزي، چند شركت كشاورزي در كويت بوجود آمدند كه با استفاده از منابع آب زيرزميني و اصلاح خاك كشتزارهاي نسبتاً بزرگي را در مناطق الصليبيه ، الوفره و العبدلي ايجاد نمودند .
كل مساحت كويت 17818 كيلومتر مربع است و همانطور كه گفته شد كمتر از 200 كيلومتر مربع يعني 12/1% آنرا زمينهاي مناسب براي كشاورزي تشكيل مي دهند . تقريباً 42 كيلومتر مربع از اين زمينها بصورت نخلستان يا كشتزار در دست بهره برداري است و باقيمانده آن به لحاظ نبود آب ، لم يزرع باقي مانده است . كشتزارها و زمينهاي قابل كشت كويت پراكنده بوده و سه ناحيه الجهراء ، العبدلي و الوفره مهمترين و وسيعترين واحد هاي كشاورزي كويت هستند كه به عنوان مراكز كشاورزي كويت شهرت يافته اند . در اين نواحي گندم ، جو ، چند نوع حبوبات و برخي از انواع سبزي و صيفي جات كشت مي شود .
عليرغم محدوديتهاي كشاورزي در كويت چند قلم از فرآورده هاي كشاورزي و دامي ميتوانند پاسخگوي نيازمنديهاي بازار كويت باشند. بطور مثال در سال 1987، 45% از تخم مرغ و 40% از گوشت مرغ و 7% از علوفه مصرف داخلي از كشتزارها و باغچه هاي داخلي تأمين شد . در همين سال مقدار فرآورده هاي دامي و كشاورزي توليد شده : 447 ميليون تخم مرغ ، 30 هزار تن گوشت مرغ ، 1654 تن گوشت گوسفند و بره و 234 تن گوشت گاو و توليد شير 53 هزار تن بوده است . برپايه آمار سال 1993 مجموع فرآورده هاي كشاورزي كويت شامل محصولات زمستاني ، تابستاني و فرآورده هاي گلخانه اي ، 148632 تن بوده است.
بدليل نامساعد بودن آب و هوا كاشت و داشت گياهان گلخانه اي و برداشت اين نوع محصولات در كويت در مقايسه با كشتزارهاي فضاي آزاد رونق خوبي دارد . در سال 1993 برداشت فرآورده هاي كشاورزي گلخانه اي 37662 تن بود . فرآورده هايي مانند گوجه ، خيار ، فلفل ، باميه ، لوبياسبز ، بادمجان ، توت فرنگي ، پياز ، سبزيجات ، كلم ، كاهو ، ذرت و برخي ديگر از اقلام كشاورزي با اين شيوه كشت و برداشت مي شوند .
هر چند دامداري بخش جدايي ناپذير از زندگي قبيله اي بشمار مي آيد لكن متناسب با فقر پوشش گياهي و گرايش بيشتر كويتي ها به ماهيگيري ، نگهداري و پرورش دام و طيور رونق چنداني در كويت نداشته است .
برخلاف بخش كشاورزي كه پيش از دوران رونق نفتي نقش چنداني در اقتصاد كويت نداشتند ، ماهيگيري و بهره برداري از منابع دريايي يكي از منابع اصلي درآمد كويتي ها در دوره ياد شده بود .
صيد ماهي و ميگو بصور ت قابل توجهي در كويت رونق دارد و خوراك دريايي براي مصرف داخلي كويت و بعضاُ صدور به خارج را عرضه مي نمايد . در سال 1994 مجموع ماهي و ميگو كه صيد و به بازار داخلي كويت وارد شد بيش از 9932 تن بود . در كويت چند شركت در بخش ماهيگيري فعاليت دارند كه به صيد ، انجماد ، بسته بندي و فروش ( دربازار داخلي يا صادرات ) ماهي و ميگو مي پردازند .
سازمان امور كشاورزي و منابع دريايي كويت براساس دو طرح كوتاه مدت پنج ساله و بلند مدت 20 ساله كه تا سال 2008 به درازا مي كشد تلاش دارد بخش كشاورزي را گسترش دهد. در حال حاضر نيز به منظور گسترش كشاورزي سياستهاي تشويقي و تسهيلاتي را اعمال مي نمايد . كمكهاي دولتي به بخش كشاورزي شامل موارد متعددي است كه از تأمين نيروهاي فني و متخصص تا ارائه بذرهاي اصلاح شده ، كودهاي شيميايي ، پلاستيك سفيد ( براي گلخانه ) با قيمتهاي پايين را شامل مي شود . ميانگين كمكهاي دولت كويت به بخش كشاورزي نزديك به 800 دينار براي هر كشتزار در سال برآورد شده است .
تسهيلات اعتباري ويژه دولت براي بخش كشاورزي اعطاي وامهاي كشاورزي تا 20 هزار دينار ( 66 هزار دلار ) در اقساط 15 ساله بدون بهره ، وامهاي بيش از 20 هزار دينار با اقساط 10 ساله و با بهره 2 درصد را شامل مي شود .
علاوه بر سازمان امور كشاورزي و منابع دريايي كويت كه ارگان دولتي و مسئول اين بخش در كويت است سازمانها و اتحاديه هاي ديگري نيز در بخش كشاورزي فعاليت دارند از جمله جمعيت مهندسين كشاورزي كويت ، اتحاديه كشاورزان كويت ، اتحاديه ماهيگيران و صاحبان كشتي هاي كوچك ، اتحاديه جمعيتهاي تعاوني توليدكننده فرآورده هاي كشاورزي ، جمعيت كشاورزي الوفره ، جمعيت كشاورزي العبدلي و چند اتحاديه و سازمان غيردولتي ديگر .
مجموع نيروي كار شاغل در بخش كشاورزي و ماهيگيري كويت براساس آمار وزارت برنامه ريزي تا پايان سال 1994 ، 985/15 نفر بود كه 6/1% از مجموع نيروي كار اين كشور را تشكيل مي دهند .
بخش كشاورزي شامل ( پرورش دام و طيور ) و ماهيگيري سهم بسيار ناچيز در توليد ناخالص داخلي كويت دارند . مجموع رقم توليد ناخالص داخلي اين بخش در سال 1993، 3/22 ميليون دينار ( معادل 259/74 ميليون دلار ) بود كه 34% درصد توليد ناخالص داخلي كويت را تشكيل مي داد .

- انرژي
برق
در سال 1953 براي نخستين بار در كويت با بهره برداري از يك مولد بخار ، نيروي برق بدست آمد . اين مولد در منطقه الشويخ با توان توليد 750 كيلووات ساعت برق آغاز بكار كرد . در حال حاضر توان توليد اسمي برق كويت 6898 مگاوات است . اين ميزان توليد برق تقريباً 15% بيشتر از مصرف آن است كه در سال 1993 ، 17163 ميليون كيلووات ساعت بود . بطور كلي كويت داراي شش نيروگاه برق بزرگ است .
كويت گذشته از ذخاير سرشار نفت ، داراي منابع طبيعي مهم و شناخته شده ديگري نيست. در كنار فقر منابع طبيعي ، محدوديت منابع انساني عامل ديگري است كه در بررسي ساختار اقتصادي كويت بايد مورد توجه قرار گيرد .
در ذيل با اشاره كوتاه به صنايع در كويت مطالبي پيرامون تعداد ، تركيب و مهمترين واحدهاي صنعتي كويت خواهد آمد .
براساس آمار وزارت بازرگاني و صنعت كويت مجموع واحدهاي صنعتي اين كشور به 787 واحد مي رسد . بيشتر واحدهاي صنعتي يادشده كارگاههاي صنايع سبك تبديلي هستند كه در زمينه معادن ( شن و ماسه و سنگ ) مواد غذايي ، نوشيدني هاي غيرالكلي ، منسوجات ، پوشاك ، چرم ، صنايع چوبي ، اثاثيه ، كاغذ چاپ و انتشار ، صنايع شيميايي ، فرآورده هاي نفتي ، ذغال ، نايلون و پلاستيك ، توليدات مواد خام غيرفلزي ، اقلام ساختماني ، ماشين آلات و تجهيزات و ابزار فعاليت دارند . اين رقم پالايشگاهها و صنايع نفتي را نيز شامل مي شود .
مهمترين واحدهاي صنعتي كويت عبارتند از :
پالايشگاه ها : پالايشگاهها و صنايغ نفتي مهمترين واحدهاي صنعتي كويت هستند . كويت داراي سه پالايشگاه عمده است كه عبارتند از : پالايشگاه الاحمدي ، پالايشگاه ميناء عبدالله و پالايشگاه شعيبيه ، توان پالايش نفت در سه پالايشگاه مذكور تا يك ميليون بشكه در روز برنامه ريزي شده است .
صنايع پتروشيمي : صنايع پتروشيمي كويت چندان گسترده نيست . اين صنايع از سال 1971 آغاز بكار كرد .
صنايع شيميايي : چندين واحد صنعتي كه عمدتاً به پالايشگاههاي كويت وابسته هستند به توليد مواد شيميايي از قبيل گازهاي صنعتي ( ارگون ، فرئون ، هالون ) اكسيژن مي پردازند.
تأسيسات و واحدهاي صنعتي كويت در 29 ناحيه مختلف كشور عمدتاُ در اطراف شهر كويت ، ناحيه مركزي و جنوبي در كنار بنادر مستقر شده اند . ناحيه صنعتي الشعيبه اولين و مهمترين ناحيه صنعتي كويت به لحاظ بزرگي و اهميت صنايع مستقر در آن است . پس از ناحيه الاحمدي و العبدالله به لحاظ اهميت و بزرگي واحدهاي صنعتي مستقر در آنها كه عمدتا" پالايشگاههاي نفت كويت و صنايع وابسته به آن هستند قرار مي گيرند . از نظر پراكندگي تعداد واحدهاي صنعتي ، نواحي الشويخ ، صبحان ، الري ، امغره و كبار المقاولين بيشترين تعداد كارگاههاي صنعتي را دارا هستند و پس از آنها مناطق الاحمدي ، المطلاع ، الشعيبه و الصليبه به ترتيب بيشترين واحدهاي صنعتي را دارا هستند .
نقش و عملكرد بخش صنعت در اقتصاد كويت
چنانچه گفته شد اقتصاد كويت به لحاظ شرايط جغرافيايي و منابع طبيعي تقريباُ بطور كامل به نفت وابسته است و صنايع توليدي غيرنفتي نقش چنداني در اقتصاد كويت ندارند . عليرغم سياستهاي تشويقي دولت كويت از جمله وامهاي بلند مدت با نرخ هاي تشويقي بهره ، يارانه اجاره زمين و محوطه هاي صنعتي در مجموع عملكرد صنايع توليدي و نقش آنها در توليد ناخالص داخلي كويت چندان اميدوار كننده نيست .

واحد پول و اجزاء برابري آن
پول رايج كويت دينار است كه از آوريل 1961 بجاي روپيه هندي واحد پول كويت شد . هريك دينار مساوي با 1000 فلس و مسكوكات فلزي آن 100 فلس ، 50 فلس ، 20 فلس ، 10 فلس و 5 فلس و اسكناسهاي آن 250 فلس ( ربع دينار ) ، 500 فلس ( نيم دينار ) ، يك ، 5 ، 10 و 20 ديناري هستند .
دينار كويت مانند واحد پول ديگر كشورهاي صادركننده نفت وابستگي مستقيم مؤثري با دلار دارد . دينار كويت آزادانه قابل تبديل است و نرخ برابري آن روزانه اعلام مي شود .طي سال 2000 نرخ دينار در برابر دلار 3،6 فلس بود .

توليد ناخالص داخلي
توليد ناخالص داخلي كويت پس از جنگ دوم خليج فارس و از سرگيري فعاليتهاي اقتصادي در سال 1992 رشد داشت . در سال 1993 توليد ناخالص داخلي كويت به 34/7 ميليارد دينار رسيد كه در مقايسه با سال 1992 ، 33% رشد داشت . اين مبلغ در سال 1999 بالغ بر 8/44 ميليارد دلار بوده است.

منابع نيروي انساني
كشور كويت تلاش مي نمايد كه در تمام شئون مملكتي از بهترين شيوه هاي مدرن اجتماعي استفاده نمايد . به همين دليل سيستم كارگري را برمبناي قانون كار و ضوابط مربوطه استوار نموده است . منابع كارگري كويت را اكثراً خارجيان تشكيل مي دهند . مشكل كمبود نيروي انساني بويژه در بخش ساختماني مقامات كويتي ر ا بر آن داشته كه در اين مورد يك راه حل موقتي پيدا و شركتهاي ساختماني و پيمانكاران را مسئول تأمين نيروي انساني و براي اجراي برنامه مربوطه نمايند .
بنابر آخرين آمار خارجيان مقيم اين كشور به تفكيك تابعيت كه از سوي اداره آمار انتشار يافته ، كشور مصر در صدر جدول با 280815 نفر يعني 23% بيشترين خارجيان مقيم اين كشور را تشكيل مي دهند و در رده هاي بعدي هند با 219،770 نفر (18%)، بنگلادش 122،000( 10%) ، سريلانكا 121،500 نفر ( 10% ) ، پاكستان 97،675( 8% ) ، سوريه 85،465 ( 7% ) ، جمهوري اسلامي ايران با 73،675 نفر ( 6% ) از جمعيت خارجيان مقيم اين كشور را تشكيل مي دهند و در رده هاي بعدي اتباع فيليپين ، لبنان ، اردن و عراق و برخي ديگر كشورها را مي توان نام برد .
98 درصد كارگران بخش خصوصي را خارجيان تشكيل مي دهند قوانين كار تنظيم شده بيشتر جنبه دفاع از كارفرما را دارد تا كارگر . البته قانون جديد كار ، بيش از چند سال است كه به مجلس ارائه شده ولي تاكنون به تصويب نرسيده است .

حمل و نقل و ارتباطات
به لحاظ موقعيت جغرافيايي ، حمل و نقل دريايي در كويت اهميت شايان و درجه اول دارد . در واقع شالوده و هويت اين كشور با وجود يك بندرگاه مناسب بازرگاني در خليج كويت در هم آميخته و اساس پيدايش اين اميرنشين كوچك حاشيه خليج فارس بشمار ميرود.كويت ناوگان كشتيراني بازرگاني اختصاصي در اختيار ندارد بلكه يكي از شركاي ( شركت كشتيراني متحده عرب ) است كه بيشتر حمل و نق�� بازرگاني كويت را انجام مي دهد . اين شركت كشتيراني در سال 1976 تأسيس شده و ديگر شركاي آن كشورهاي عرب حوزه خليج فارس هستند كشتيهاي اين شركت بين كشورهاي اروپايي ، بنادر درياي مديترانه ، ژاپن ، سواحل شرقي آمريكا ، آمريكاي جنوبي و بنادر عربي خليج فارس و درياي سرخ رفت و آمد مي كنند.
كويت براي حمل و نقل مسافر و كالا علاوه بر ناوگان دريايي از خطوط هوايي خود نيز استفاده مي كند . ناوگان هوايي كويت در خطوط هواپيمايي كويت كه يك شركت دولتي است و توسط سازمان هواپيمايي كشوري كويت اداره مي شود متمركز است .
كويت داراي 6 فرودگاه قابل پرواز است كه در ميان آنها از يك فرودگاه براي پروازهاي بين المللي بهره برداري مي شود .
در بخش حمل و نقل زميني با توجه به مساحت كم كويت ، تمركز جمعيت در كناره ساحل و عمدتا" در بخش مركزي و خليج كويت فاقد شبكه راه آهن است و حمل و نقل زميني جاده اي از لحاظ جابجايي مسافر پس از هواپيمايي و از لحاظ جابجايي كالا پس از كشتيراني قرار ميگيرد .
كويت در بين كشورهاي عربي ، داراي بالاترين رقم سرانه خودروهاي شخصي است و از اين حيث در جهان پس از 6 كشور صنعتي پيشرفته در رتبه هفتم قرار مي گيرد .

خطوط مخابراتي
كويت از لحاظ وضعيت ارتباطات تلفني وضعيت مناسبي دارد . خدمات تلفني كويت از طريق 35 ايستگاه در سراسر خاك كويت انجام مي شود . رقم سرانه خطوط تلفن در كويت4 در هزار است .
كويت مثل ساير كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس از تجهيزات مخابراتي گسترده اي برخوردار است. در اين كشور بيش از5 هزارشماره تلفن ثابت و2 هزار شماره تلفن همراه فعال است.
مردم كويت امواج 27 ايستگاه راديويي و يك ايستگاه راديويي با طول موج كوتاه را دريافت مي كنند، ضمن آنكه برنامه هاي تلويزيوني اين كشور ازطريق 13 شبكه در سراسر كشور پخش مي شود.
از لحاظ امكانات ترانزيتي و راه هاي مواصلاتي، كويت فاقد خطوط ريلي است، ولي نزديك به 4 هزار و 450 كيلومتر جاده، 877 كيلومتر لوله انتقال نفت خام،4 كيلومتر لوله انتقال فرآورده هاي نفتي، 165 كيلومتر لوله انتقال گاز طبيعي،6 بندر تجاري وصيادي و 7 فرودگاه بزرگ وكوچك در اين كشور وجود دارد.چهار فرودگاه كشور كويت نيز شرايط پذيرش هواپيماهاي پهن پيكر را دارا است.

بازرگاني خارجي
تقريباً بجز نفت و ديگر فرآورده هاي نفتي ، نيازمنديهاي كويت از خارج وارد مي شود و شهروندان آن با داشتن درآمد سرانه سالانه نزديك به 14 هزار دلار ، قدرت خريد ، سطح معيشتي بالا و روحيه مصرفگرا ، بازاري پركشش براي كالاهاي وارداتي را فراهم كرده اند . بدين ترتيب ميانگين سرانه واردات كالا در كويت بيشترين رقم در بين كشورهاي جهان است كه در سال 1987، 818 دينار كويت بود .
كويت از يك سياست بازرگاني آزاد كه خود جزئي از سيستم اقتصادي آزاد بشمار مي آيد پيروي مي كند و براي واردات بسياري از كالاها ممنوعيتي ندارد . مقررات گمركي كويت نيز سهل گيرانه است . تعرفه هاي گمركي در سه دسته 4% ، 8% و بيشتر از 8% اعمال مي شود .

- صادرات
طبيعتاً نفت و فرآورده هاي نفتي مهمترين اقلام صادراتي كويت و بيش از 93% آنرا تشكيل مي دهند . در سال 1994 مجموع ارزش صادرات كويت ، 34/3 ميليارد دينار ( بيش از 11 ميليارد دلار ) بود كه از اين رقم 11/3 ميليارد دينار ( 3/10 ميليارد دلار) را صادرات نفتي تشكيل مي دادند .

- واردات
جمع ارزش واردات كويت طي سال 93 ( بدون احتساب خريدهاي تسليحاتي ) 84/123/2 ميليون دينار ( بيش از 7 ميليارد دلار ) بود كه به واردات 44 قلم كالا اختصاص يافت . مهمترين اقلام وارداتي كويت حسب ارزش در سال 1993 را انواع خودرو و لوازم يدكي ، هواپيماهاي مسافربري ، زيورآلات ، جواهرات و فلزات قيمتي ، دام زنده ، منسوجات ، لوله براي خطوط لوله نفت ، پوشاك ، تجهيزات صنايع نفتي و گاز ، دارو ، لوازم منزل ،دكوراسيون منزل ، سيگار ، لوازم الكتريكي منزل و ساختماني ، لاستيك ، موادغذايي ، تجهيزات ارتباطات و حمل و نقل تشكيل مي دادند .
براساس آمار سال 1992 فرانسه ، عربستان سعودي ، امارات متحده عربي ، هند ، هنگ كنگ ، چين ، پاكستان ، مصر ، ايتاليا ، فيلپين ، بحرين ، آمريكا مهمترين كشورهاي واردكننده كالاهاي غيرنفتي از كويت هستند .
برپايه همين آمار آمريكا ، ژاپن ، آلمان ، انگلستان ، فرانسه ، ايتاليا ، هند و عربستان سعودي كشورهاي عمده صادركننده كالا به كويت هستند كه رقم صادرات هريك از آنها بيش از 350 ميليون دلار بوده است .
جمهوري اسلامي ايران در سالهاي 1994 با 093/26 ميليون دينار هيجدهمين ، در سال 1995 با 636/24 ميليون دينار بيست و يكمين ، در سال1996 با 813/19 ميلون دينار بيست و ششمين و در سال 1997 با 374/18 ميلون دينار بيست و هفتمين كشور صادركننده كالا به كويت بود .

اوضاع سياسي :
كويت در 14 مه 1962 به عنوان صد و يازدهمين كشور به عضويت سازمان ملل در آمد . در دسامبر 1961 اولين انتخابات در كويت منجر به تشكيل مجلس مؤسسان شد كه 20 عضو ديگر آن از اعضاي كابينه بودند كه وظيفة بررسي و تصويب قانون اساسي را داشتند بر آن اساس مجلس ملي كويت با 50 عضو در ژوئية 1963 تشكيل و شيخ صباح سالم الصباح به نخست وزيري كويت منصوب گرديد . دولت عراق در اكتبر 1963 كويت را به عنوان يك كشور مستقل به رسميت شناخت .
پس از شيخ عبدالله السالم الصباح كه مورد علاقه و احترام ملت كويت بود و تا سال 1965 زمام امور اين كشور را بدست داشت ، برادرش شيخ صباح السالم الصباح به حكومت رسيد . شيخ صباح السالم الصباح در 31 دسامبر 1977 فوت كرد و شيخ جابر الاحمد الجابر الصباح حاكم كنوني كويت زمام امور را بدست گرفت .
بموجب قانون اساسي كويت ، امارات در خاندان آل صباح موروثي مي باشد و حكومت كويت مركب از قواي سه گانه مقننه ، قضاييه و مجريه است كه از يكديگر تفكيك شده و يك شوراي مشورتي امير كويت را در امور مملكتي ياري مي كند . فعاليتهاي حكومت نيز طبق قانون اساسي توسط مجلس امت كويت كنترل مي شود .
كويت از لحاظ تقسيم بندي اداري داراي 5 استان است كه هريك از آنها توسط استانداري كه از سوي امير منصوب مي شود ، اداره مي گردد . اين پنج استان عبارتند از : استان مركزي ( العاصمه ) ، استان الحوالي ، استان الاحمدي ، استان الجهراء و استان الفرونيه .

- ساختار سياسي
مي توان گفت كه ساختار سياسي كويت از بين كشورهاي منطقه در يك چارچوب عربي و خليجي به الگوي سياسي دمكراسي غربي نزديك تر است . در ميان كشورهاي عرب حوزه خليج فارس مردم كويت از آگاهي و رشد سياسي و سطح علمي خوبي نسبت به ساير كشورها برخوردارند .
در اين كشور احزاب سياسي رسمي و يا غيررسمي وجود ندارد . جمعيت هاي سياسي و مذهبي تحت پوشش مسائل مذهبي و اجتماعي مي توانند فعاليتهاي سياسي داشته باشند .
كويت به لحاظ موقعيت جغرافيايي خاص و داشتن منابع سرشار نفت، برقراري روابط با تمام كشورها رادر حفظ ثبات خليج فارس مثبت مي داند . قانون اساسي كويت پايه روابط خارجي را با تأكيد بر احترام متقابل و عدم مداخله در امور ديگران ذكر نموده است .

- سياست خارجي
موقعيت جغرافيايي و اقتصادي كويت از دلايل عمده تأثيرپذيري شديد كويت از حوادث خارجي به شمار مي آيد . قرار گرفتن اين كشور در بخش شمال غربي خليج فارس و در همسايگي كشورهاي عربستان و عراق و نيز نزديكي آن به جمهوري اسلامي ايران ، جايگاه ويژه اي به لحاظ ژئوپلتيكي براي كويت ايجاد كرده است .
در قرن بيستم كه مسئله نفت بيش از پيش اهميت و نقش سياسي خود را نشان داد ، كشورهاي داراي نفت شديد تر از هر زمان ديگري در معرض تأثير پذيري از وقايع سياسي جهان قرار گرفتند ، بطوري كه هيچيك از كشورهاي دارنده نفت عملا نتوانستند در رخدادهاي جهان بيطرف و خنثي بمانند ، چرا كه آنها چيزي را در اختيار داشتند كه ميتوانست كشوري را به قدرت برتر مبدل كند و يا چرخهاي ترقي قدرت ديگري را از حركت باز دارد . ضعف و محدوديت در بنيه نظامي كويت را نيز مي توان در عدم كارآيي مطلوب سياسي خارجي اين كشور مؤثر دانست . تأثير پذيري سياست خارجي كويت از قدرت نظامي عراق از همان سال اول اعلام استقلال كويت سابقه دارد.

الف ) روابط كويت با عراق
عراق مدعي است به موجب سوابق تاريخي كويت جزو خاك اين كشور محسوب و در واقع دنباله بخش جنوبي بصره مي باشد . اين ادعا همواره موجب برخوردهاي سياسي و نظامي دو كشور شده است .
حكومت بعثي عراق در اوت 1990 مقاصد خود را آشكار كرد وطي چند ساعت تمام خاك كويت را به اشغال خود درآورد كه اين عمل به دومين جنگ خليج فارس كه به جنگ نفت موسوم شد انجاميد و پس از آزاد سازي كويت جنگ سرد دو كشور آغاز شد .

ب) روابط كويت با آمريكا
بطور سنتي روابط كويت با بلوك غرب بويژه آمريكا گسترده بوده است . در سال 1961 بلافاصله پس از اعلام استقلال كويت ، روابط ديپلماتيك بين دو كشور برقرار شده و دامنه اين روابط از سال 1971 تا سطح مسائل نظامي بسط و گسترش يافت . از آن تاريخ تا كنون كويت مبالغ هنگفتي صرف خريدهاي نظامي از ايالات متحده نموده است .
يكي از مسائل مورد توجه در مناسبات كويت و آمريكا ، وابستگي شديد كويت به مواد غذايي وارداتي از آمريكاست كه طي دهه گذشته بطور مداوم رشد فزاينده اي داشته است. اين وابستگي در سطح بسيار بالاي براي كويت مطرح است و چنانچه صدور مواد غذايي از آمريكا به اين كشور محدود و يا متوقف گردد ، كويت سخت در مضيقه قرار خواهد گرفت .
بدنبال سفر دوره اي شيخ صباح به اروپا در سال 1994 ، واشنگتن براي اينكه از متحدان اروپايي خود عقب نماند ، خانم مادلين البرايت سفير خود در سازمان ملل را به منطقه خليج فارس اعزام نمود تا در خلال آن مانع تقويت فكر رفع تحريم عليه عراق شود . نامبرده ابتدا از سلطان نشين عمان ديدار نمود و سپس با سفر به كويت ، پيام پشتيباني همه جانبه واشنگتن از اهداف سياسي كويت در مناقشه با عراق را به اطلاع امير و مسئولان كويت رسانيد .